هر ساله با گرم‌تر شدن کره‌ی زمین، بزرگتر شدن شهرها، بیشتر شدن وسایل نقلیه و … دمای هوای شهرها بیشتر میشه و تابستون‌های گرم‌تری رو سپری می‌کنیم. گرمای شدید، تاثیرات منفی زیادی روی بسیاری از افراد میذاره و مشکلات مهمی رو به وجود میاره. دمای زیاد هوا هم بر حال روحی و خلقیات افراد و هم بر روی شرایط جسمانی تاثیر زیادی میذاره که ما اون رو به اسم گرمازدگی می‌شناسیم.
گرمازدگی شاید به ظاهر ساده به نظر برسه اما اهمیت ندادن و بی‌توجهی به علائم اون، میتونه آسیب‌های جدی و خطرناکی به سلامتی بزنه و عواقب غیرقابل جبرانی داشته باشه.
ما در این مقاله به بررسی کلی گرمازدگی می‌پردازیم و در مورد عواملی که باعث تشدید این وضعیت میشن صحبت می‌کنیم. همچنین با ارکارهای مهم به شما کمک می‌کنیم که با رعایت اون‌ها، از گرمازدگی پیشگیری کنین و اگر این مشکل برای شما پیش اومد بتونین به راحتی با این وضعیت مقابله کنین.
تعریف دقیق گرمازدگی چیه؟
گرمازدگی وقتی اتفاق میفته که بدن نمیتونه حرارت اضافی رو دفع کنه و دمای داخلی بدن به طور قابل توجهی زیاد میشه. این وضعیت باعث میشه که اندام‌های داخلی بدن آسیب جدی ببینن.
در واقع بدن ما در حالت طبیعی دمای خودش رو روی ۳۷ درجه سانتی‌گراد نگه میداره. در شرایطی که دمای محیط بیرونی گرم‌تر از ۳۷ درجه باشه، بدن سعی میکنه با تنظیم سوخت و ساز و تعریق، دمای بدن رو تا ۳۷ درجه پایین بیاره. ولی در مواقعی که فاصله دمای محیط بیرون با دمای بدن خیلی زیاد میشه، بدن در خنک نگه داشتن اندام‌های داخلی دچار مشکل میشه که ما به این وضعیت اصطلاحا گرمازدگی میگیم.
عوامل موثر در گرمازدگی
کاملا واضحه که عامل اصلی گرمازدگی، دمای بالای هواست، اما عوامل دیگه‌ای هم هستن که باعث افزایش شدت این مشکل میشن که با دونستن اون‌ها میتونین از ایجاد گرمازدگی پیشگیری کنین.
دمای محیط: همانطور که همه میدونین و از اسمش پیداست، مهم‌ترین عامل ایجاد گرمازدگی دمای بالا و رطوبت زیاده. پس بدیهیه که باید سعی کنیم در اوج گرمای تابستون تا جای ممکن از حضور در فضاهای آزاد خودداری کنیم.
فعالیت فیزیکی شدید: انجام فعالیت‌های بدنی سنگین در هوای گرم هم عاملیه که خطر گرمازدگی رو بیشتر میکنه،
برای مثال ورزشکاران، کارگران ساختمانی، و سایر افرادی که در محیط‌های گرم فعالیت بدنی شدید دارن، بیشتر در معرض خطر هستن.
شاید افرادی که به دلیل شرایط شغلی مجبورن در فضای آزاد فعالیت کنن انتخاب دیگه‌ای نداشته باشن، ولی برای ورزشکارها این شرایط فرق میکنه.
وضعیت سلامتی: وضعیت سلامت جسمی شما، در شدت گرمازدگی تاثیر داره، افرادی که دارای بیماری‌های قلبی، کلیوی، فشارخون، دیابت یا مشکلات تنفسی هستن، بیشتر در معرض آسیب گرمازدگی قرار دارن، پس بهتره این افراد بیشتر مراقب خودشون باشن.
مصرف برخی داروها: برخی از داروها هستن که امکان ابتلا به گرمازدگی رو افزایش میدن و خطر اون رو بیشتر میکنن، برای مثال داروهای ضد افسردگی و داروهای ادرارآور و برخی از مسکن‌ها در تنظیم دمای بدن اختلال ایجاد میکنن.
سن و جنسیت: مثل تمام بیماری‌هاکودکان و سالمندان به دلیل اینکه بدن اون‌ها توان تنظیم دمای ضعیف‌تری داره، بیشتر در معرض گرمازدگی هستن و معمولا افراد جوان بدن مقاوم‌تری دارن.
حاملگی: زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش متابولیسمی که در بدنشون رخ میده، بیشتر مستعد گرمازدگی هستن.
چاقی: افراد چاق به دلیل کاهش توانایی بدن در دفع گرما، بیشتر در معرض خطر گرمازدگی هستن.
پوشیدن لباس‌های نامناسب: لباس‌های تنگ و جذب، ضخیم و تیره، مانع از تعریق و خنک شدن بدن میشن و برای فصل گرما مناسب نیستن، همچنین استفاده از لباس‌هایی با جنس تنفس‌ناپذیر و به اصطلاح مصنوعی به گرمازدگی شدت میبخشه.
کمبود آب بدن: بدن از آب به دو طریق برای خنک کردن خودش استفاده میکنه.
روش اول تعریقه. در واقع عرق کردن باعث میشه دمای سطح پوست که مستقیما در معرض هوای بیرونه مقداری کاهش پیدا کنه.
روش دوم هم کم کردن دمای اندام داخلی بدن با استفاده از آب رسانی به این اندام‌هاست. به این ترتیب مشخصه که در صورت کم شدن آب بدن، امکان ابتلا به گرمازدگی بیشتر میشه.
علائم گرمازدگی
آشنایی با علائم گرمازدگی باعث میشه، به موقع تشخیص داده بشه و از شدت اون جلوگیری بشه، همچنین با شناخت علائم میتونین سریع‌تر اقدامات لازم جهت بهبود سلامتیتون رو انجام بدین.
علائم اولیه: در ابتدا گرمازدگی میتونه خودش رو با علائمی مثل تعریق زیاد، خستگی مفرط، سرگیجه، سردرد، تهوع و استفراغ نشون بده که اگر در این مرحله به فکر درمان باشید، میشه جلوی پیشرفت و شدت اون رو گرفت.
علائم شدید: اگر گرمازدگی شما خیلی شدید باشه، علائم متفاوتی رو نشون میده، مثلا تعریق شما متوقف میشه، پوستتون خشک و داغ میشه و احساس گیجی و منگی می‌کنین، ممکنه باعث تشنج بشه و در بعضی موارد شدید، امکان از دست دادن هوشیاری هم وجود داره.
راهکارهای پیشگیری از گرمازدگی
حالا که متوجه شدین گرمازدگی چیه و چی باعث به وجود اومدنش میشه و علائم اون رو هم شناختین، باید با راهکارهای پیشگیری از این بیماری آشنا بشین تا با رعایت اون‌ها دچار گرمازدگی نشین.
هیدراته ماندن: از آب خوردن غافل نشین به خصوص در فصل تابستون، نوشیدن آب کافی در طول روز، به خصوص در هوای گرم، بسیار مهمه. اگر آب خوردن براتون سخته میتونین از دتاکس‌های مختلف و یا نوشیدنی‌های دیگه هم استفاده کنین که علاوه بر هیدراته کردن بدنتون، نوشیدنی شما طعم و مزه هم داشته باشه.
پوشیدن لباس مناسب: بهترین جنس لباس برای این فصل لباس‌های نخیه، ما در مورد این لباس‌ها به طور مفصل صحبت کردیم که در این مورد میتونین مقاله لباس‌های نخی رو بخونین.
لباس نخ پنبه به دلیل جنس طبیعی و تنفس‌پذیری که داره باعث ایجاد جریان هوای طبیعی و احساس خنکی بیشتری میشه.
همچنین بهتره که در فصل گرما لباس‌های آزاد بپوشین که به بدن شما نچسبه و به شما حس راحتی و آزادی عمل بده.
به خاطر داشته باشین که رنگ‌های تیره باعث جذب بیشتر گرما میشن، به همین دلیل در فصل تابستون لباس‌های رنگ روشن بپوشین.
ما یک مقاله کامل و تخصصی هم در این زمینه داریم که میتونین با کلیک روی لینک لباس‌های مناسب فصل تابستون اون رو مطالعه کنین.
کاهش فعالیت فیزیکی: برای جلوگیری از گرمازدگی، سعی کنین، فعالیت‌های بدنی سخت خودتون رو در ساعات خنک‌تر روز انجام بدین و در برنامه‌ریزی روزانه‌ای که دارین، این نکته رو در نظر بگیرین.
تا جایی که امکان داره در فضای باز فعالیت نکنین و اگر مجبور هستین، به مکانی دور از تابش مستقیم آفتاب برین و به طور مرتب آب بنوشین.
استفاده از کلاه و عینک آفتابی: کلاه لبه‌دار از سر شما در برابر آفتاب محافظت میکنه و عینک آفتابی هم محافظ چشمان شماست که علاوه بر کاربردی که دارن، به استایل شما جذابیت بیشتری میبخشن.
استفاده از کرم ضد آفتاب: امروزه استفاده از کرم ضد آفتاب از واجباته که برای فصل تابستون و آفتاب شدید بهتره با SPF بالا مصرف بشه که به محافظت از پوست شما در برابر آفتاب کمک میکنه.
خنک نگه داشتن محیط: همه ما لزوم استفاده از کولر و سایر وسایل خنک کننده رو در فصل تابستون میدونیم. علاوه بر استفاده از وسایل خنک کننده بهتره در فصول گرم تا جای ممکن در طول روز دوش بگیرین یا حداقل سر و صورت خودتون رو با آب خنک بشورین. این کارها به شدت دمای بدن رو کاهش میدن و از بروز گرمازدگی جلوگیری میکنن.
توجه به علائم هشداردهنده: اگر علائم خفیفی از گرمازدگی احساس کردین، علائمی مثل سرگیجه، ضعف یا تهوع، فعالیت خودتون رو متوقف کنین و به مکانی خنک برین تا دمای بدن شما به حالت طبیعی برگرده.
بررسی وضعیت سالمندان و کودکان: بهتره که همیشه و به طور مرتب از وضعیت جسمی سالمندان و کودکان اطرافتون مطلع باشین و همچنین حواستون به افرادی که تنهایی زندگی میکنن هم باشه.
آبرسانی مناسب: حتما روزانه مقدار کافی آب بنوشین، حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنین، مقدار آبی رو مشخص کنین که در طی روز مصرف کنین.
از نوشیدنی‌های ورزشی برای جبران املاح از دست رفته استفاده کنین و همچنین میتونین برای تنوع، دتاکس‌های مختلف بنوشین.
بهتره که از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار خودداری کنین، چون این مواد باعث تعریق زیاد میشن و در صورت استفاده، بدن آب بیشتری از دست میده.
از تعریق خودتون جلوگیری نکنین: از اونجایی که تعریق معمولا حس و بوی ناخوشایندی برای افراد ایجاد میکنه، برخی افراد با استفاده از راه‌های مختلف سعی میکنن باعث کاهش تعریق بدن خودشون بشن. برای مثال بعضی افراد با استفاده از پودرهای مخصوص و یا حتی اقداماتی مثل بوتاکس در نواحی که تعریق زیادی داره، جلوی عرق کردن خودشون رو میگیرن.
فراموش نکنین تعریق یک واکنش دفاعیه بدنه که باعث خنک شدن بدن میشه. به همین دلیل افرادی که جلوی تعریق خودشون رو میگیرن معمولا بیشتر دچار گرمازدگی میشن.
کمک‌های اولیه به افراد گرمازده
خیلی خوبه که بتونین به فردی که دچار گرمازدگی شده کمک کنین و باعث بهبود حالش بشین، برای این کار باید اطلاعاتی در مورد کمک‌های مقدماتی این مشکل بدونین.
در ابتدا فرد گرمازده رو سریع به مکانی خنک منتقل کنین و لباس‌های اضافی فرد رو دربیارین.
سعی کنین روی بدن فرد آب خنک اسپری کنین تا دمای بدنش پایین بیاد.
به جز مواردی که فرد هوشیاری خودش رو از دست داده به فردی که دچار مشکل شده آب خنک و یا هر نوشیدنی خنکی که در دسترسه بدین.
در صورت وخامت اوضاع و بروز علائم شدید، حتما با اورژانس تماس بگیرین.
گرمازدگی یک وضعیت جدیه که بر خلاف تصور میتونه عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشه، با رعایت نکات ساده و پیشگیرانه‌ای که گفته شد، با شناخت عوامل و راهکارهای مهم، از خود و خانوادتون در برابر گرمازدگی محافظت کنین و از بروز این وضعیت جلوگیری کنین. از تابستون گرم لذت ببرین و این فصل رو با شادی و سلامتی سپری کنین.
و در نهایت توجه داشته باشین که در صورت مشاهده هرگونه علائم شدید گرمازدگی، باید فوراً به پزشک مراجعه کنین.