مجله سارابارا – آلودگی هوا به ذرات معلق و مواد شیمیایی گفته میشود که در هوا وجود دارند و برای سلامتی انسانها و حیوانات خطرناک هستند. البته عوارض آلودگی هوا فقط به انسان و حیوانات محدود نمیشود و گیاهان و حتی ساختمانها را هم تحت تاثیر قرار میدهد. آلودگی هوا میتواند اشکال مختلفی داشته باشد؛ این آلودگیها میتوانند به صورت گاز، ذرات معلق جامد و حتی قطرات مایع باشند.
در این تحقیق در مورد آلودگی هوا به عوارض آلودگی و راهکار های بهتر کردن شرایط زندگی میپردازیم و تاثیر آن روی گرمایش زمین و کیفیت زندگی روزمره را بررسی میکنیم.
منابع آلودگی هوا
آلودگی با روش های مختلفی وارد اتمسفر زمین میشود. اکثر آلودگی های تولید شده توسط انسان، نتیجه گازهای خروجی کارخانه ها، ماشینها و هواپیما ها است. حتی سیگار مصرفی افراد در طول روز هم روی آلودگی محیط تاثیرگذار است. این دسته از آلودگی ها توسط انسان تولید میشوند اما برخی از آلودگی ها نظیر آتش سوزی جنگل یا دوده های آتش فشان ها منابع طبیعی دارند.
به طور کلی منابع آلوده کننده هوا را میتوان به دو دسته منابع داخلی و خارجی تقسیم کرد. معمولا هوای آلوده به گازهایی گفته میشود که از کارخانه های بزرگ یا ماشین ها خارج میشوند. اما مکان های مسقف هم میتوانند منابع آلوده کنندهای داشته باشند که گازهای خطرناکی را وارد محیط میکنند. در واقع سالانه حدود ۴ میلیون نفر در اثر آلودگی های داخلی جان خود را از دست میدهند. عوارض آلودگی هوا در کشورهای آفریقایی و آسیایی بیشتر است و معمولا هم از وسایل گرمایشی خانه یا وسایل مخصوص پخت و پز متساعد میشود.
منابع آلودهکننده هوای شهرها
عوارض آلودگی هوا در شهر ها محسوستر است چراکه گاز های خروجی از منابع آلوده کننده هوا در شهر ها متمرکز میشوند و گاهی اوقات هم به دلیل وجود کوه یا ساختمانهای بلند، جابهجایی و خروج این گازها امکانپذیر نیست. این گازها ممکن است همانند یک ابر سیاه دیده شوند.
طبق آمار منتشر شده توسط WHO از هر ۱۰ نفر، ۹ در محیطی با هوای آلوده زندگی میکند و بر این اساس فرار از عوارض آلودگی هوای شهر ها تقریبا کار غیرممکنی است. ذرات معلق ریز موجود در هوای اکثر شهر ها میتوانند از سیستم های دفاعی بدن رد شوند و به شش ها، قلب و مغز آسیب برسانند.
شهر های بزرگ در کشور های در حال توسعه، هوای به مراتب آلودهتری دارند. کراچی، دهلی نو، پکن و پرو برخی از آلودهترین شهرهای جهان هستند.
عوارض آلودگی هوا روی انسان
افراد مختلف در قبال آلودگی هوا، عوارض متفاوتی را تجربه میکنند. این عوارض و آسیبها به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم میشود. آسیبهای کوتاه مدت در بازه های زمانی حدودا ۶ ماهه تا چند ساله رخ میدهند اما در برخی افراد با مشکلات خاص – مثلا بیماری های تنفسی – ممکن است تاثیر آلودگی هوا در عرض چند دقیقه احساس شود. اما آسیب های بلند مدت ممکن است چندین نسل را درگیر خودش کند و عوارض جبرانناپذیری را متوجه محیط زیست یا انسان ها کند.
آسیبهای کوتاه مدت
عوارض کوتاه مدت شامل بیماری های تنفسی، ذات الریه و برونشیت است. همچنین خارش بینی، چشم، دهان و پوست هم از دیگر عوارض آلودگی هوا در کوتاه مدت است. در ادامه، آلودگی هوا آسیب هایی نظیر احساس سردرد، سرگیجه و حالت تهوع را هم در بر میگیرد.
تاثیر آلودگی هوا روی انسانها بسیار جدی است. سالانه حدود ۷ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند. همچنین حدود یک سوم افرادی که در اثر سکته، بیماری های تنفسی و سرطان جان خود را از دست دادهاند، آلودگی هوا تشخیص داده شده است. این میزان از آسیب همانند مصرف مداوم سیگار است.
آسیبهای بلند مدت
عوارض بلند مدت آلودگی هوا میتواند تا سال ها و حتی تا دورهای چند ده ساله هم ادامه داشته باشد. این عوارض میتوانند کشنده باشند و بیماری هایی نظیر سرطان، مشکلات قلبی و سرطان ریه را به همراه داشته باشد. اما یکی از مشکلاتی که در اثر هوای آلوده به وجود میآید و توجه کمتری هم به آن میشود، مشکلات مربوط به سیستم عصبی بدن هستند که در دراز مدت تاثیر خطرناکی روی زندگی ما دارند.
عوارض آلودگی هوا روی کودکان
عوارض آلودگی هوا روی کودکان به مراتب بیشتر است. به گزارش WHO حدود ۱۴% کودکان بین ۵ تا ۱۸ سال، به دلایل مربوط به هوای نامطلوب، دچار آسم میشوند. همچنین به نظر میرسد که آلودگی هوا میتواند منجرب به سرطان کودکان شود.
مادران باردار هم بیشتر از دیگران تحت تاثیر هوای آلوده هستند و با عوارضی نظیر عدم رشد کافی مغز کودک رو به رو هستند که حتی میتواند منجرب به مرگ کودک شود.
عوارض آلودگی هوا روی محیط زیست
همانند انسانها، حیوانات و گیاهان هم با بودن در معرض هوای آلوده، عوارضی را تجربه میکنند. در واقع کل اکوسیستم تحت تاثیر عوارض آلودگی هوا است. هوای بسیار آلوده میتواند رنگ و شکل اشیا را تغییر دهد و حتی گسترش صدا را کمتر کند.
ذرات آلوده کننده هوا بالاخره به زمین برمیگردند. این ذرات میتوانند مستقیما آب، خاک یا پوست بدن را آلوده کنند. بازگشت ذرات آلوده کننده هوا به زمین میتواند موجب از بین رفتن یا کاهش محصولات کشاورزی شده و دلیل مرگ درختان کوچک و دیگر گیاهان باشد.
سولفور دی اکسید و نیتروژن اکسید با ترکیب شدن در آب و اکسیژن، باران اسیدی را تشکیل میدهند. این ذرات آلوده کننده در اکثر مواقع از سوختن زغال سنگ و وسایل نقلیه به هوا اضافه میشوند. زمانی که باران اسیدی شروع به ریزش میکند، ترکیبات خاک را عوض کرده و به گیاهان آسیب میزند. همچنین این باران روی آب رودخانهها و دریا ها هم عوارض خطرناکی دارد و کیفیت آن ها را کاهش میدهد. آسیب زدن به محصولات کشاورزی، ساختمان ها و بناهای تاریخی از دیگر عوارض باران اسیدی است.
عوارض آلودگی هوا روی حیوانات تاثیر مشابهی با انسان ها دارد. بیماری های زیادی تحت تاثیر آن هستند و بعضی از اختلالات مربوط به بارداری و تولید مثل در حیوانات هم مربوط به آلودگی هوا است.
عوارض آلودگی هوا روی گرمایش زمین
گرمایش زمین موضوعی است که اخیرا برای ما تبدیل به یک مشکل شده است و آلودگی هوا هم یکی از اصلی ترین دلایل آن است. گرمایش زمین به معنای افزایش دمای هوا و اقیانوس ها است. این افزایش دما تا حدودی به خاطر گاز های گلخانهای است که حجم آن ها روز به روز افزایش مییابد. گاز های گلخانهای گرمای زمین را در اتمسفر نگه میدارند و مانع خروج آن به فضا میشوند.
آلودگی هوا و گرمایش زمین ارتباط نزدیکی با هم دارند. دلیل اصلی آلودگی هوا و گرمایش زمین، سوخت های فسیلی هستند.
کربن دی اکسید
کربن دی اکسید، گازی است که علاوه بر عوارض خطرناک برای سلامتی انسانها و محیط زیست، بیشترین تاثیر را هم روی گرمایش زمین دارد. کربن دی اکسید از طریق سوختن سوخت های فسیلی (زغال، بنزین و..) وارد اتمسفر میشود. ما مدت زیادی است که برای به حرکت در آوردن ماشین ها، گرم کردن خانه ها و هزاران مورد دیگر به سوخت های فسیلی رو آوردهایم و عوارض آلودگی هوا ناشی از آن را تحمل میکنیم. تمامی این کارها به معنای فرستادن کربن دی اکسید به اتمسفر است و هوا را آلوده میکند. اگر انسان تا سال ۲۰۵۰ از زغال برای تولید الکتریسیته استفاده کند، حدود ۱٫۵ درجه سانتیگراد به دمای کره زمین میافزاید و همین موضوع پیامد های خطرناکی را به دنبال خواهد داشت.
علاوه بر کربن دی اکسید، متان و اکسید نیتروژن هم روی گرمایش زمین تاثیر گذار هستند. متان از سوزاندن زغال و فعالیت های مربوط به کشاورزی تولید میشود و اکسید نیتروژن هم معمولا از فعالیت شرکتهای صنعتی و کشاورزی است.
در سرتاسر جهان، کشورهای زیادی عوارض آلودگی هوا روی گرمایش زمین را احساس کردهاند و قدم هایی را در راستای کاهش گاز های آلوده کننده هوا برداشته اند. طبق توافقی که طی سال ۱۹۷۷ و در ژاپن به دست آمد، ۱۸۳ کشور تصمیم به کاهش گاز کربن دی اکسید گرفتند اما کشور آمریکا از امضای این توافقنامه خودداری کرد. در حال حاضر این کشور به فکر ابداع روش هایی نوین برای کاهش این آلودگی ها است.
مقابله با آلودگی هوا
هر کسی میتواند به کاهش و مقابله با آلودگی هوا کمک کند. سالانه افراد بسیاری سعی میکنند قدم های کوچکی برای مقابله با عوارض آلودگی هوا بردارند. استفاده از وسایل نقلیه عمومی به جای ماشین های شخصی، استفاده از دوچرخه یا ماشین های برقی و هیبریدی تنها قسمت کوچکی از کارهایی است که میتوان برای مقابله با آلودگی هوا انجام داد. سرمایهگذاری برای استفاده از انرژی های پاک، هم به مقابله با آلودگی هوا کمک میکند و هم در دراز مدت موجب کاهش هزینه ها خواهد شد. در نهایت حتی ترک سیگار هم یک قدم کوچک برای مقابله با آلودگی هوا است.
روش های مقابله آلودگی هوا
- همیشه اخبار مربوط به آلودگی هوا را دنبال کنید و در صورت ناسالم بودن هوا، از فعالیت های سنگین پرهیز کنید.
- تا حد ممکن کودکان، افراد سالمند و مادران باردار از خانه خارج نشوند.
- اگر در یک فضای باز تمرین میکنید، تا حد ممکن از خیابان های پر ترافیک دوری کنید. پس از تمرین هم حتما دوش بگیرید و لباس هایتان را بشویید.
- تا حد ممکن از خانه خارج نشوید و بیشتر از سایت های خرید اینترنتی یا فروشگاه های محلی استفاده کنید.
- از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. در جاهایی که لایه ازون ضعیف شده است، امکان برخورد اشعه های خطرناک به پوست وجود دارد. این مورد میتواند موجب بیماری های پوستی یا سرطان پوست شود.
- اگر در فضای آلودهای هستید، سعی کنید کودکتان را در آغوش بگیرید تا ارتفاع بیشتری نسبت به اگزوز خودرو ها داشته باشد.
- از خودرو هایی با مصرف سوخت کم یا برقی استفاده کنید. همچنین میتوانید از دوچرخه استفاده کنید.
- به هیچ وجه زبالهها را آتش نزنید.
- از کشیدن سیگار پرهیز کنید.
نمونهای از عوارض خطرناک آلودگی هوا
ما به مرور زمان توانستیم درک مناسبی از عوارض آلودگی هوا پیدا کنیم. متاسفانه در طول این مدت تجربه های ناخوشایندی از تاثیرات آلودگی هوا روی انسان و محیط زیست به دست آوردیم:
دود غلیظ لندن
در سال ۱۹۵۲ لندن برای چهار روز متوالی در محاصره دود بسیار غلیظی بود که حدود ۱۰۰۰,۰۰۰ نفر را مریض کرد و جان ۱۲,۰۰۰ نفر را گرفت. هوای بسیار سرد در اوایل زمستان مردم این شهر را مجبور کرد که برای گرمایش خانه هایشان از زغال سنگ بیشتری استفاده کنند. در همین دوره مه سنگینی شهر را در بر گرفته بود و به همین دلیل آلودگی ناشی از سوختن زغال ها از شهر خارج نشد. این دود غلیظ به قدری بود که ساکنان شهر لندن فقط تا چند متر پیش روی خود را میدیدند.
کیفیت هوا، کیفیت زندگی
هر کشوری با توجه به استاندارد های خود، شاخص های متفاوتی را برای آلودگی هوا در نظر میگیرد. شاخص آلودگی هوا (PSI) در ایران اگر به عدد ۲۰۰ برسد، ناسالم تشخیص داده میشود و برای سلامتی تمامی افراد مضر است و به افراد حساس آسیب بیشتری خواهد زد. شما میتوانید شاخص آلودگی هوای تهران را از طریق سایت کنترل کیفیت هوا بررسی کنید.
منابع استفاده شده در تحقیق عوارض آلودگی هوا : uk-air – nationalgeographic – nrdc – WHO
اضافه کردن بازخورد